Çözüldü Diferansiyel Denklemlerin Genel Çözümü (4 Soru)

Konusu 'Akademik Soru Çözümleri ve Kaynakları' forumundadır ve Bora. tarafından 5 Mayıs 2020 başlatılmıştır.

Yüklüyor...
  1. Bora.

    Bora. Matematik Öğretmeni Yönetici

    Mesajlar:
    150
    Beğenileri:
    144
    Uygulamaya gelen bir soru. Akademik olduğu için buraya taşıyorum...
    Sayın @Honore hocam büyük ihtimalle bakacaktır müsait olunca
    Screenshot_20200505-031138__01.jpg

  2. Benzer Konular: Diferansiyel Denklemlerin
    Forum Başlık Tarih
    Akademik Soru Çözümleri ve Kaynakları Diferansiyel Denklemlerin Sayısal Çözümünde Euler Yöntemi 26 Kasım 2021
    Akademik Soru Çözümleri ve Kaynakları Değişim Oranı - Türev - Diferansiyel Denklem 2 Mart 2025
    Akademik Soru Çözümleri ve Kaynakları 2. Mertebeden Sabit Katsayılı Lineer Diferansiyel Denklem - Lagrange Sabitin Değişimi 5 Aralık 2024
    Akademik Soru Çözümleri ve Kaynakları Birinci Mertebe Lineer Diferansiyel Denklem 25 Eylül 2024
    Limit ve Süreklilik,Türev,İntegral Diferansiyel Denklemlerde Başlangıç Şartları-Laplace Dönüşümü-Noktanın Analitiği ve Türev 7 Eylül 2024

  3. Honore

    Honore Yönetici Yönetici

    Mesajlar:
    10.502
    Beğenileri:
    652
    Cinsiyet:
    Bay
    Meslek:
    Müh. (Elk./Bilg.)
    Şöyle yapmaya çalıştım kıymetli Bora Hocam;

    Soru - 1
    (y ' + 1)(y ' - 2x)(y ' + 2x) = 0
    y ' + 1 = 0 ⇒ y ' = -1 ⇒ dy = -dx ⇒ y1 = -x + c1
    y ' - 2x = 0 ⇒ y ' = 2x ⇒ dy = 2xdx ⇒ y2 = x^2 + c2
    y ' + 2x = 0 ⇒ y ' = -2x ⇒ dy = -2xdx ⇒ y3 = -x^2 + c3

    WolframAlpha (WA) Kontrolu: https://www.wolframalpha.com/input/?i=(y'+1)((y')^2-4x^2)=0
    Not: C sabitlerini WA aynı ve C1 olarak alıyor, isteğe bağlı olarak değiştirilebilir.
    ---
    Soru - 2
    1·(y ')^2 + (e^y - e^x)·(y ') - e^(x + y) = 0
    y ' = ( -(e^y - e^x) ∓ { (e^y - e^x)^2 - 4·1·[ -e^(x + y) ]^2 }^0,5 ) / (2·1)
    y ' = { (e^x - e^y) ∓ [ (e^x + e^y)^2 ]^0,5 } / 2
    y ' = [ e^x - e^y ∓ (e^x + e^y) ] / 2
    y ' = (e^x - e^y + e^x + e^y) / 2 = e^x ⇒ dy = (e^x)dx ⇒ y1 = e^x + c1....(I)
    y ' = (e^x - e^y - e^x - e^y) / 2
    y ' = -e^y ⇒ [ e^(-y) ]dy = -dx
    -e^(-y) = -x + c
    e^(-y) = x - c
    -y = ln(x - c)
    y2 = -ln(x + c2)....(II)
    (I) ve (II) eşitlikleri çözüm kümesidir.

    WolframAlpha Kontrolu: https://www.wolframalpha.com/input/?i=(y ')^2 + (e^y - e^x)·(y ') = e^(x + y)
    ---
    Soru - 3
    y ' = arcsin(x)
    dy = arcsin(x) dx
    y = ∫ arcsin(x) dx + c1....(III)
    Bazı sınavlarda ve ödevlerde integral tablolarının kullanılmasına izin verildiği için öyle durumlarda standart integrallerin doğrudan karşılıklarının kullanımı mümkün olabilir ama bütün işlemlerin gösterilmesinin şart olduğu durumlarda (III) integrali kısmi integrasyonla aşağıdaki gibi alınabilir;
    u = arcsin(x) ⇒ du = dx / √(1 - x^2)
    dv = dx ⇒ v = x
    ∫ arcsin(x) dx = x·arcsin(x) - ∫ xdx / √(1 - x^2)....(IV)
    (IV) integralinde k = √(1 - x^2)....(V) değişken dönüşümüyle; dk = -2xdx / [ 2√(1 - x^2) ]
    dk = -xdx / [ 2√(1 - x^2) ]....(VI)
    (VI), (IV)'e taşınarak;
    ∫ arcsin(x) dx = x·arcsin(x) + ∫dk
    ∫ arcsin(x) dx = x·arcsin(x) + k + c2....(VII)
    (V)'ten x değişkenine geri dönülüp bu değer (VII)'deki yerine yazılıp;
    ∫ arcsin(x) dx = x·arcsin(x) + √(1 - x^2) + c2....(VIII)
    (VIII) eşitliği (III)'e götürülüp;
    y = x·arcsin(x) + √(1 - x^2) + c1 + c2
    y = x·arcsin(x) + √(1 - x^2) + c

    WolframAlpha Kontrolu: https://www.wolframalpha.com/input/?i=x-sin(y')=0
    ---
    Soru - 4 (Bu Lagrange Denklemi için 8 puan az)
    y ' = p....(1) değişken dönüşümüyle;
    y = x·p^2 + p^3....(A) haline gelir ve x değişkenine göre türev alınarak;
    y ' = 1·p^2 + x·2p·p ' + 3p^2·p '....(2)
    (1) eşitliği (2)'ye taşınarak;
    p = p^2 + x·2p·p ' + 3p^2·p '
    1 = p + 2x·p ' + 3p·p '
    1 - p = (2x + 3p)·p '
    1 - p = (2x + 3p)·(dp / dx)
    (1 - p)·dx = (2x + 3p)·dp
    dx / dp = (2x + 3p) / (1 - p)
    dx / dp + [ 2 / (p - 1) ]·x = 3p / (1 - p)....(3) şeklinde x değişkeninin bilinmeyen olduğu birinci mertebeden linear diferansiyel denklem haline gelir.
    x = u·v....(4) değişken dönüşümüyle dx / dp = u·(dv / dp) + v·(du / dp)....(5)
    (5), (3)'e taşınarak u·(dv / dp) + v·(du / dp) + [ 2 / (p - 1) ]·u·v = 3p / (1 - p)
    u·{ dv / dp + [ 2 / (p - 1) ]·v } + v·(du / dp) = 3p / (1 - p)....(6)
    (6) eşitliğinde dv / dp + [ 2 / (p - 1) ]·v = 0....(7) olacak şekilde v fonksiyonu seçilirse;
    dv / (2v) + [ 2 / (p - 1) ]·dp = 0
    (1 / 2)·ln(v) + 2·ln(p - 1) = 0
    ln(v) = -4·ln(p - 1)
    v = (p - 1)^(-4)
    v = 1 / (p - 1)^4....(8)
    (8) eşitliği (6)'da yerine konulunca (7)'den dolayı denklem sadeleşerek;
    u·0 + [ 1 / (p - 1)^4 ]·(du / dp) = 3p / (1 - p)
    du = 3p(p - 1)^3 dp
    du = 3p(p^3 - 3p^2 + 3p - 1)dp
    du = (3p^4 - 3p^3 + 3p^2 - 3p)dp
    u = 3p^5 / 5 - 3p^4 / 4 + p^3 - 3p^2 / 2 + c....(9)
    (8) ve (9), (4)'teki yerlerine yazılıp;
    x = (3p^5 / 5 - 3p^4 / 4 + p^3 - 3p^2 / 2 + c)[ 1 / (p - 1)^4 ]...(B)
    (A) ve (B) denklemleri genel çözümün parametrik denklemleridir.

    Not: WA maalesef çözemediği için sonucun doğruluğunu gösteremiyorum ancak ilgilenen öğrenciler en azından aşağıdaki iki kaynağa bakarak anlayabilirler:
    1. Yüksek Matematik, Cilt - 3, Prof.Dr. Ahmet A. Karadeniz, 3. Baskı, 1983, sayfa 36 - 37
    2. Çözümlü Problemlerle Diferansiyel Denklemler, Prof.Dr. Metin Başarır, Doç.Dr. Eyüp Dabri Türker, sayfa 133 - 134
    WA'nın gösterebildiği: https://www.wolframalpha.com/input/?i=y=x((y ')^2)+(y ')^3
    Bora. bunu beğendi.
  4. Bora.

    Bora. Matematik Öğretmeni Yönetici

    Mesajlar:
    150
    Beğenileri:
    144
    Elinize sağlık sayın hocam...
    İnanın öğrenciler size ne kadar teşekkür etse azdır.
    Özellikle akademik soruları çözmek, çok emek ve bilgi istiyor. Çözen kişi sayısı çok az. Siz bu az kişilerden birisiniz bence.
    Onlar adına ben teşekkür ederim
    Honore bunu beğendi.
  5. Honore

    Honore Yönetici Yönetici

    Mesajlar:
    10.502
    Beğenileri:
    652
    Cinsiyet:
    Bay
    Meslek:
    Müh. (Elk./Bilg.)
    Rica ederim sayın üstadım, kurduğunuz bu site tam bir hazine aslında. Siz başta olmak üzere birçok sayın hocamdan burada o kadar çok şey öğrendim ki asıl ben size bu büyük imkanı sağladığınız için hem kendim, hem de torunum adına çok teşekkür ederim çünkü sayenizde ona müthiş bir arşiv hazırlıyorum. :)
    Bora. bunu beğendi.
  6. Bora.

    Bora. Matematik Öğretmeni Yönetici

    Mesajlar:
    150
    Beğenileri:
    144
    Toruna verilebilecek en güzel miras, bilgi :)
    Biraz katkım varsa ne mutlu bana sayın hocam :)
    Honore bunu beğendi.

Sayfayı Paylaş